زمینه و هدف : کم خونی یکی از مشکلات عمده بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی مزمن تحت دیالیز است و این بیماران اغلب به درمان با اریتروپویتین پاسخ ضعیفی می دهند.کمبود ویتامین ث دربیماران تحت دیالیز مزمن مسئله شایعی می باشد. این مطالعه با هدف مقایسه­ اثرویتامین ث خوراکی و تزریقی در درمان ­کم خونی بیماران تحت درمان با همودیالیز انحام گرفت.

  روش بررسی : در این کارآزمایی بالینی، 75 بیمار همودیالیزی دارای هموگلوبین کمتر از mg/dl 11، فریتین سرم بیشتراز μg/L 100 و درصد اشباع ترانسفرین کمتر از20 درصد، به روش نمونه گیری آسان در مرکز آموزشی- درمانی 5آذر گرگان سال 1391 انتخاب و به طور تصادفی در سه گروه، کنترل (25 بیمار)، گروه­ دریافت کننده ویتامین ث وریدی (25 بیمار) و خوراکی (25 بیمار) قرار گرفتند. در گروه ویتامین ث وریدی، 300 میلی گرم ویتامین ث و در گروه خوراکی 500 میلی گرم ویتامین ث پس از پایان هر جلسه دیالیز (سه بار در هفته، به مدت هشت هفته) از شروع مداخله داده شد. در ابتدا و پایان مداخله سطح پلاسمایی آهن به روش شیمیایی، ظرفیت اتصال آهن و فریتین به صورت غیر مستقیم با استفاده از رسوب کربنات منیزیم، اندازه گیری هموگلوبین توسط دستگاه سل کانتر و درصد اشباع ترانسفرین با استفاده از فرمول مربوطه اندازه گیری شد . مشخصاتفردی،نتایجآزمایشگاهی وعوارضدارویی درچک لیست جمع آوری گردید. داده ها با آزمون­ آنالیز واریانس یک­طرفه و تست تعقیبی شفه با سطح معنی داری آماری (05/0> P ) به کمک نرم افزار 13 - SPSS تجزیه و تحلیل شد.

  یافته­ها : میانگین هموگلوبین پایه بیماران همودیالیزی قبل از شروع مداخله در سه گروه ویتامین c وریدی، ویتامین c خوراکی و گروه کنترل از نظر آماری معنا دار نبود. همچنین مقایسه مقادیر فریتین، آهن سرم، TIBC و اشباع ترانسفرین ( TSAT ) در بیماران گروه­های مورد مطالعه قبل از شروع مداخله اختلاف معناداری را نشان نداد.. بعد از پایان مداخله، میانگین هموگلوبین بیماران گروه ویتامین c وریدی به میزان g/dl 01/2 و در گروه ویتامین c خوراکی g/dl 99/0 در مقایسه با گروه کنترل افزایش داشته است و آزمون آنالیز واریانس اختلاف بین گروه­ها را معنادار نشان داد(001/0> P ). همچنین میزان هموگلوبین بیماران گروه ویتامین c وریدی در مقایسه با بیماران گروه ویتامین c خوراکی به میزان g/dl 13/1 افزایش را نشان داد و این اختلاف از نظر آماری معنادار بود(005/0= P ).

  نتیجه­گیری : این تحقیق نشان داد دریافت ویتامین c وریدی و خوراکی در بهبود کمخونی ناشی از کمبودآهن عملکردی بیماران همودیالیزی نقش دارد و تاثیر تجویز فرم تزریقی ویتامین ث بیشتراز نوع خوراکی بود.